شورای کتاب کودک سازمانی مستقل، غیردولتی و غیرانتفاعی است که در سال ۱۳۴۱ با هدف «کمک به روند شکل‌گیری ادبیات کودکان اصیل و غنی» بنیان گذاشته‌شد. این سازمان در سال ۱۳۵۸ کار تدوین فرهنگنامه کودکان و نوجوانان را آغاز کرد. شورای کتاب کودک از سال ۱۳۴۳ خورشیدی به عضویت نهاد جهانی IBBY درآمد و اکنون شاخه ایرانی این سازمان به‌شمار می‌رود.
یدهٔ پایه‌گذاری شورای کتاب کودک از آن توران میرهادی و لیلی ایمن است که در سال ۱۳۳۹ پس از همفکری باهم آن را با سه تن دیگر عبدالرحیم احمدی از مترجمان و فرهنگیان و پایه‌گذار دانشگاه آزاد ایران، مرتضی ممیز گرافیست برجسته، و ماه آفرید آدمیت آموزشگر در میان نهادند. این ایده پس از دو سال گردش و رایزنی سرانجام در دی ماه ۱۳۴۱ با همفکری و همیاری گروهی از فرهنگیان، کتابداران، نویسندگان و تصویرگران و مترجمان کتاب کودک شکل گرفت. در حقیقت این ایده برآیند نهادسازی ادبیات کودکان است که از یک دهه پیش تر یعنی در دهه ۱۳۳۰ در یک جریان چندسویه پدیدار شد.
در دهه‌های ۱۳۲۰ و ۱۳۳۰ جریان‌های انفرادی در ادبیات کودکان مانند کوشش‌های جبار باغچه بان، عباس یمینی شریف در زمینهٔ شعر و نثر، ابراهیم بنی احمد با انتشار نشریهٔ بازی کودکان، انتشار مجلهٔ کیهان بچه ها، اطلاعات کودکان، و جریان آکادمیکی که هدایت آن را محمدباقر هوشیار استاد دانشکده ادبیات و علوم تربیتی برعهده داشت، و به ادبیات کودکان به عنوان ضرورتی برای رشد فکری و عاطفی کودکان تأکید می‌کرد و بازتاب این جریان در نشریه‌ای به نام سپیده فردا که همواره بخش‌هایی در ترویج ادبیات کودکان داشت و نویسندگان آن کسانی مانند آذر رهنما، توران میرهادی، لیلی ایمن بودند، و افزون بر ارائهٔ مقاله‌های نظری، در سطح تهران و محیط‌های فرهنگی مانند دانشگاه تهران و مدرسه‌هایی مانند فرهاد و مهران نمایشگاه کتاب کودک برگزار می‌کردند و جریان سوم که در آموزش و پرورش ایران شکل گرفته بود و کسانی مانند معصومه سهراب، یحیی مافی، محسن دانا بهشتی، توران میرهادی، ابراهیم بنی احمد و دیگران آن را پیش می‌بردند و افزون بر این سه جریان، جریان چهارم که نهادسازی انتشارات مدرن کتاب در ایران بود و مؤسسه انتشارات فرانکلین که ایده آن را امریکایی‌ها در سطح جهان مطرح کرده بودند و الگوهایی از چاپ و انتشار کتاب‌های مناسب برای همهٔ گروه‌های سنی از جمله گروه سنی کودک و نوجوان ارائه می‌دادند، سبب شد که گروهی از پیشگامان این جریان‌ها نخستین نهاد ادبیات کودکان را پایه‌گذاری کنند. پایه‌گذاری شورای کتاب کودک سبب شد که چند سال بعد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز برای ترویج کتاب خوانی و انتشار کتاب‌های مناسب کودکان و نوجوانان شکل بگیرد.
هیأت مؤسس
هیأت مؤسس شورای کتاب کودک ۳۷ نفر از کوشندگان فرهنگ و ادبیات کودکان بودند. مهدی آذریزدی نویسنده، مهری آهی استاد دانشگاه، توران اشتیاقی مدیر دبستان آینده و از آموزشگران برجسته، منوچهر انور سینماگر، نویسنده و کارگزار فرهنگی، لیلی ایمن نویسنده، معصومه سهراب و یحیی مافی مدیران مدرسه مهران، توران میرهادی مدیر دبستان فرهاد، نورالدین زرین کلک، تصویرگر و انیماتور، پرویز کلانتری نقاش و تصویرگر، مرتضی ممیز گرافیست و تصویرگر، عباس سیاحی آموزشگر و مولف کتاب‌های درسی ابتدایی، بیژن مفید کارگردان و نمایشنامه‌نویس، فریده فرجام نویسنده و ویراستار برخی از نام این مؤسسان است.
شورای کتاب کودک سازمانی غیردولتی (NGO) است که به شیوهٔ شورایی و بر پایهٔ انتخابات دوسالانه اداره می‌شود. نهاد عالی اداره‌کنندهٔ شورای کتاب کودک، هیأت مدیره است. هیأت مدیره انتخابی که هفت عضو اصلی و دو تا سه عضو جانشین دارد، پس از اولین نشست پس از انتخابات یکی از اعضا را به عنوان دبیر معرفی می‌کند. در طول دورهٔ ۴۹ سالهٔ عمر شورای کتاب کودک مسئولیت دبیری در دورهٔ پیش از انقلاب با لیلی ایمن و دورهٔ پس از انقلاب با نوش آفرین انصاری بوده‌است. دبیر شورای کتاب کودک مسئولیت ادارهٔ کتابخانه تحقیقاتی و کادر اداری و مکاتبات با سازمان‌های داخلی و بین‌المللی را برعهده دارد. در ساختار سازمانی شورای کتاب کودک، بخش‌های شورای اجرایی گروه‌های بررسی و بخش اداره‌کنندهٔ کارگاه‌های سالیانه از اهمیت بیشتری برخوردارند.
شورای کتاب کودک وابستگی مالی به هیچ نهاد دولتی یا بین‌المللی ندارد و منابع مالی برای ادارهٔ شورا از حق عضویت اعضا و کمک‌های مردمی به دست می‌آید.
